سکینه اسمی: آذربایجان غربی با داشتن ۹۶۷ کیلومتر مرز مشترک با عراق، ترکیه و نخجوان و دارا بودن ۱۴ گمرک و بازارچه مرزی در مسیر سه کریدور اصلی بین‌المللی قرار داشته و تنها استانی محسوب می‌شود که ۵۶۶ کیلومتر مرز مشترک با چهار استان ترکیه دارد.

این استان به دلیل مزیت‌های مرز، مناطق آزاد و ویژه، تجارت بین الملل، تنها استان هم مرز با کشور ترکیه، وجود ظرفیت‌های تجاری ویژه با اقلیم کردستان عراق، داشتن بزرگترین سه فرودگاه، مسیر ریلی با اروپا و به نوعی ۲۵ درصد پایانه‌های مرزی کشور از اهمیت استراتژیکی در شمال غرب ایران اسلامی برخوردار است.

قرار داشتن سه منطقه مهم اقتصادی در مرز مشترک آذربایجان‌غربی و ترکیه نیز از نقاط قوت این استان است که مهم‌ترین آنها منطقه آزاد ماکو و سپس منطقه ویژه اقتصادی سلماس بوده و احداث منطقه ویژه اقتصادی سرو – ارومیه نیز که سال گذشته مصوب شده، از جمله این ظرفیت‌ها به شمار می‌رود.

وجود ظرفیت‌های زیرساختی، روان بودن و تسهیل در رویه‌های مرزی و گمرکی، ارائه تسهیلات ویژه برای توسعه صادرات به بازرگانان و همچنین تلاش‌های دیپلماتیک برای ارتقای مراودات از جمله برنامه‌های کشورهای مختلف به ویژه ایران اسلامی برای توسعه تجارت به ویژه بخش تجارت به خصوص تجارت مرزی به شمار می‌رود.

این استان که نزدیک به یک چهارم گمرکات کشور و پایانه‌های مرزی را در اختیار دارد و در منتهی الیه کریدورهای مهمی نظیر شرق – غرب و شمال – جنوب قرار داشته و همچنین در مسیر ترانزیتی شرق آسیا با اروپا حضور دارد، ظرفیت‌های بسیار بیشتری نسبت به آمارهای امروزی تجارت، صادرات، واردات هدفمند و ترانزیت دارد.

در حال حاضر راه‌های زمینی ارتباط با اروپا از طریق جاده و ریل همچنین مبادی اصلی ورود و خروج زمینی کالا و مسافر از کشور به اروپا و بالعکس در آذربایجان غربی فراهم است و زیر ساخت‌هایی که متناسب با این امور در استان ایجاد شده در کنار مزیت‌های کم نظیر جغرافیایی و اقتصادی آذربایجان غربی را به یکی از کانون‌های مهم تجارت و صادرات کشور تبدیل کرده است.

کارشناسان اقتصادی معتقدند که در کنار این مزیت بزرگ، سرمایه گذاری برای توسعه خطوط آهن و اتصال راه آهن مراغه به ارومیه و گسترش آن تا راه آهن رازی فضای بهره گیری از ظرفیت ریلی ایران با ترکیه و به تبع آن اروپا را بهبود می‌بخشد و زمینه را برای رشد تجارت مرزی فراهم می‌کند.

گمرک‌های مرزی استان آذربایجان غربی شامل مرز زمینی پلدشت و بازرگان در شمال، رازی و سرو در مرکز و مرز تمرچین در جنوب استان است که تمرچین با کشور عراق و پلدشت با جمهوری خودمختار نخجوان جمهوری آذربایجان هم مرز بوده و سه مرز بازرگان، سرو و رازی دروازه عبور و مرور و تجارت با کشور ترکیه است.

استاندار آذربایجان غربی با تاکید بر اینکه تقویت دیپلماسی منطقه‌ای و اقتصادی از برنامه‌های دولت چهاردهم است که در این استان با استفاده از ظرفیت‌های مرزی با جدیت پیگیری می‌شود معتقد است، توسعه تجارت مرزی از مسائلی است که موجب بهبود معیشت و افزایش درآمد مرزنشینان می‌شود و درصدد هستیم تا با فراهم سازی زمینه‌های لازم و ایجاد اصلاحات لازم در نقاط مرزی به ویژه شمال استان این موضوع محقق شود.

رضا رحمانی با اشاره به اینکه وضعیت استان با ظرفیت‌ها و منابعش سازگار نیست و از ظرفیت‌هایی مانند مرز که بی نظیر است استفاده نشده است، افزود: استان در برخی از حوزه‌ها از جمله کشاورزی و معادن، گردشگری و … جایگاه قابل توجهی در کشور دارد و باید از این ظرفیت‌ها برای جذب سرمایه‌گذار و توسعه استان بیشتر بهره برد.

استاندار آذربایجان غربی با تاکید بر اینکه با توجه به موقعیت ویژه استان به دنبال راه اندازی ایرلاین بومی، توسعه شبکه حمل و نقلی به ویژه ریلی و جاده‌ای و نیز کسب درآمد از توسعه تجارت‌های مرزی هستیم، گفت: در این راستا در کنار تقویت زیرساخت‌های مرزی در مناطق مرزی فعال باید بازارچه‌های مرزی غیرفعال استان نیز احیا و فعال سازی شود.

وی با بیان اینکه گشایش مرز و توسعه تبادلات در چالدران، مرز کوزه رش سلماس و ساری سو ماکو می‌تواند در اقتصاد منطقه نقش مهمی داشته باشد، اضافه کرد: در مرز کوزه رش در زیرساخت‌های حمل و نقل مشکلی وجود ندارد و نیازمند اصلاحاتی است که به زودی انجام می‌شود.

رحمانی با بیان اینکه سهمیه ارز تجاری و مسافرتی آذربایجان غربی افزایش یافته است، اظهار کرد: پیش از عید این سهمیه فعال می‌شود و تأثیر آن در استان مشهود خواهد بود.

وی همچنین با تاکید بر ضرورت توسعه هدفمند مرزهای استان، خاطرنشان کرد: با فراهم‌سازی زمینه سرمایه‌گذاری در مناطق مستعد استان، چرخه اقتصاد آذربایجان‌غربی با سرعت خواهد چرخید.

استاندار آذربایجان‌غربی به در اولویت بودن مصالح مردم و استان نیز اشاره کرد و افزود: با جذب سرمایه‌گذار در حوزه احداث کارخانه و واحدهای تولیدی، زمینه برای رونق اشتغال‌زایی مهیا خواهد شد.

وی با بیان اینکه نیازمند نگاهی نو به زیرساخت‌های حمل و نقل در استان هستیم، اظهار کرد: ایجاد زیرساخت‌های مورد نیاز از اولویت‌های استانی است چرا که بدون زیرساخت‌ها نمی‌توان از توسعه صحبت کرد و آماده کردن بسترها نیاز اصلی ما به شمار می‌رود.

رحمانی افزود: نیازمند یک کار جهادی و فوق العاده در زمینه توسعه زیر ساخت‌های مرزی در آذربایجان غربی هستیم چرا که شرایط ما فوق العاده خوب است و کشورهای همسایه هم از جمله ترکیه موافق گسترش و بهره برداری از پتانسیل‌های مرزی به خصوص محور خوی، قطور و رازی هستند.

ناظر گمرکات آذربایجان غربی گفت: آذربایجان غربی از جمله استان‌های مرزی است که بیشترین میزان گمرک و پایانه مرزی را در اختیار داشته و راه اندازی سامانه‌های آشکارساز کامیونی از جمله مهمترین ملزومات تجارت در آنها به شمار می‌رود.

خالد جنگجو  با بیان اینکه هم اکنون دو دستگاه ایکس ری در مرز بازرگان و یک دستگاه ایکس ری در مرز رازی و یک دستگاه در مرز سرو فعال است اظهار کرد: سرو بعد از مرز بازرگان در شمال آذربایجان غربی، صاحب این دستگاه شده و قرارداد راه اندازی این سامانه در برخی از دیگر مرزهای استان نیز به امضا رسید.

ناظر گمرکات آذربایجان غربی اضافه کرد: دستگاه ایکس ری (آشکارساز) نقش مهمی در ترانزیت کالا دارد و با تلاش همه بخش‌ها به ویژه حوزه گمرکات راه اندازی شده و از این پس از این ظرفیت برای تسریع و تسهیل صادرات، واردات و ترانزیت کالا استفاده خواهد شد.

وی اضافه کرد: همزمان با راه اندازی این مرکز، قراردادی با بخش خصوصی و شرکت دانش بنیان برای تأمین و استقرار دستگاه ایکس ری (آشکارساز) کامیونی در مرزهای کیله سردشت، پلدشت و بازرگان به امضا رسید.

ناظر گمرکات آذربایجان غربی گفت: قرارداد استقرار این سامانه در مرزهای تمرچین پیرانشهر و رازی خوی نیز پیشتر بسته شده بودند و روند کار در آنها جریان دارد.

وی افزود: با این اقدام در آینده نزدیک شاهد استقرار سامانه و دستگاه ایکس ری در همه مرزهای استان خواهیم بود که اقدامی بسیار مهم در حوزه تجارت مرزی برای استان به شمار می‌رود.

ناظر گمرکات آذربایجان غربی با اشاره به وجود ۹ گمرک در استان که بیشترین تعداد در کشور است، گفت: علاوه بر صادرات کالاهای تولیدی استان، محصولات سایر استان‌ها نیز از این گمرکات صادر می‌شود.

جنگجو ناظر گمرکات آذربایجان‌غربی گفت: در سال جاری ۲.۷ میلیون تن کالا مربوط به آذربایجان غربی و ۲.۲ میلیون تن نیز مربوط به کالاهای دیگر استان‌ها از گمرکات آذربایجان غربی صادر شده است.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر علاوه بر ۹ گمرک، شش بازارچه مرزی از جمله کیله سردشت، رازی خوی، پیرانشهر، سرو ارومیه، بازرگان و پلدشت در استان آذربایجان غربی فعالیت می‌کنند، گفت: آمار ترانزیت خارجی مبدا در این مرزها ٢ میلیون تن به ارزش بیش از پنج میلیارد دلار و ترانزیت خارجی مقصد یک هزار و ۵١٧ و ترانزیت داخلی مبدا یک هزار و ١۴٢ تن به ارزش ١٠ هزار میلیارد دلار بوده است.