مسئله سیب و صادرات آن موضوعی است که هر سال زمستان از سر نوشته شده و کشاورزان و صادرکنندگان را با چالش‌های اساسی روبرو می‌کند. این در حالی است که مسئولان نه تنها چاره‌ای اساسی برای این مشکل ندارند بلکه با وعده‌های ناتمام و بی نتیجه سعی در ساده‌انگاری این مسئله مهم دارند.

در این‌میان آذربایجان‌غربی با تولید افزون بر یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن  و تامین ۳۰ درصد از سیب کشور، قطب اول تولید این محصول در کشور به شمار می‌رود. حال آن که کشاورزان استان هرساله علاوه بر تلاش در راستای افزایش میزان و کیفیت تولید، با چالش‌هایی چون افزایش قیمت سموم، کودهای شیمیایی، مواد مغذی و دیگر مواد اولیه روبرو هستند.

این در حالی است که هیچ‌گونه بازاریابی صحیحی در راستای صادرات محصولات دپو شده در سردخانجات انجام نشده  و در سال‌های اخیر سیب ایران به خصوص آذربایجان‌غربی سهم اندکی از بازارهای جهانی را به خود اختصاص داده است.

سال گذشته بیش از یک میلیون تن سیب توسط کشاورزان آذربایجان‌غربی تولید شده بود که حدود ۸۰۰ هزار تن از این سیب در سردخانجات استان دپو شدند.

در راستای مطلع شدن از چگونگی تولید سیب تا برداشت و صادرات این‌محصول به سراغ کشاورزان و مسئولان رفتیم تا شنوای سخنان آن‌ها باشیم

زباله‌دانی‌ها میزبان سیب کشاورزان

«ولی» باغداری که به گفته خودش سال گذشته ۸۰ تن سیب خود را تحویل کارخانه‌ها داده و یا خوراک گاو و گوسفندانش کرده، در گفت‌و‌گو با خبرنگار تسنیم می‌گوید: سال قبل ۵۰‌ تن سیب قرمز و ۳۰ تن سیب زرد در سردخانه داشتم که به امید بازار بهتر و صادرات منتظر مشتری بودم و امید داشتم در بازارهای عیدانه به فروش برسانم اما تمام سیب‌هایم فاسد شد.

وی، ادامه می‌دهد: سال گذشته تمام سیب‌هایم را با دستگاه‌های لازم سورت و بسته‌بندی کرده بودم اما تعطیلی کرونایی بازارهای داخلی و نبود زیرساخت‌های مناسب صادراتی تمام سیب‌هایم را فاسد کرد.

این‌کشاورز، ابراز می‌کند: هزینه‌های نظیر سردخانه، سموم و ‌کودهای و ریز مغذی ها، کارگر، جعبه و دیگر موارد را از جیب خودم داده‌ام و ریالی درآمد مازاد نداشته‌ام.

متضرر بودن کشاورزی عامل اصلی خودداری از فروش محصولات

ولی می‌گوید: امسال نیز از ابتدای سال به سختی در جهت تامین هزینه‌های رسیدگی به باغات برآمدم تا سیبی با کیفیت تولید کنم اما تغییرات اقلیمی و گرمای بیش از حد تابستان باعث زودتر رسیدن سیب‌ها شده و بادهای موسمی شهریورماه هم یک سوم سیب‌هایمان را به صورت زیردرختی روانه کارخانه‌ها کرد.

وی، ادامه می‌دهد: باقی مانده سیب‌ها را برداشت کرده و قادر به دپوی ۳۰ تن سیب نمونه در سردخانه‌ها شدیم اما از دی ماه قادر به فروش نشده‌ایم چراکه دلالان و خریداران بسته بودن مبادی صادراتی را بهانه‌ای برای ارزان خریدن سیب‌هایمان عنوان می‌کنند و در این صورت بازهم قادر به تامین هزینه‌ها نمی‌شویم وبه شدت متضرر هستیم.

تهدیدی اساسی از سوی کشاورزان برای مسئولان

یکی دیگر از کشاورزان ارومیه‌ای، تاکید می‌کند: امسال هر کیلو سیب ۵ هزار و ۵۰۰ تومان هزینه داشته، هر عدد جعبه پلاستیک به قیمت ۱۷ هزار تومان، هزینه نگهداری هر کیلو سیب در سردخانه‌ها ۹۰۰ تومان، هزینه هر نفر کارگر ۲۵۰ هزار تومان، هزینه آب، سم، تراکتور، کود، ملزومات برداشت سیب هم اضافه می‌شود. با این وجود امروز قیمت هر کیلو سیب ۵ هزار تا ۷ هزار است، این گونه چه خیری برای کشاورزان وجود دارد؟

وی با اشاره به از بین بردن باغات سیب توسط کشاورزان در سال‌های قبل به دلیل ضررده بودن، تصریح‌ می‌کند: مسئولان باید این نکته را بدانند اگر حمایتی از کشاورزان نشده و مبادی صادراتی باز نشوند، دیری نمی‌کشد که همه کشاورزان درختان خود را بریده و باغات کشاورزی از بین می‌روند آن زمان متوجه فاجعه خواهند شد. گویا مسئولان فراموش کرده‌اند که آذربایجان غربی از دیرینه بر پایه کشاورزی بوده و یکی از مهم‌ترین عاملان ارزآوری به کشور هم بخش کشاورزی است.

پای درد دل کشاورزان که بشینیم حرف برای گفتن زیاد دارند اما غافل از مرهمی بر دردهای این قشر زحمتکش! همه آن‌ها درد مشابهی دارند و تنها منبع درآمد آنان باغات کشاورزیشان است که این روزها بیشترین بی‌مهری متوجه حال و روزشان می‌شود

صادرات هوایی سیب، وعده‌ای که در هوا ماند

چندی پیش، رئیس سازمان تعاون روستایی کشور در جریان سفر به ارومیه و در جلسه بررسی مشکلات صادرات سیب درختی آذربایجان‌غربی که با حضور مدیران انجمن‌های صنفی کشاورزی، صادرکنندگان و فعالان اقتصادی در ارومیه برگزار شد، اظهار داشت: با هدف تسریع در صادرات سیب و کاهش زمان رسیدن به مقصد با ایجاد کارگو و زیرساخت‌های پایانه حمل و نقل هوایی در فرودگاه ارومیه، روزانه نزدیک به ۳ هزار تن سیب با ۴سورت پرواز به کشورهای مقصد صادر خواهد شد.

اسماعیل قادری فر افزود: برای صادرات سیب آذربایجان‌غربی، ارتش جمهوری اسلامی ایران ۲ هواپیمای بوئینگ ۷۴۷ خود را در اختیار ما گذاشته و تامین سوخت دولتی آن را هم دولت تقبل کرده  است.

وی با اشاره به اینکه از مجموع ۴۵۰ هزار تن سیب انبار شده در سردخانه‌ها، ۲۰۰ هزار تن درجه یک صادراتی است، خاطرنشان کرد: پیش‌بینی می‌شود بیش از ۳۰ درصد از این میزان سیب درجه یک به صورت هوایی صادر شود.

۲۸۰ هزار تن سیب در انتظار صادرات

با این وجود، رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی، اواخر بهمن ماه و در جلسه بررسی مسائل و مشکلات بخش کشاورزی آذربایجان‌غربی با محوریت سیب درختی که با حضور وزیر جهاد کشاورزی و استاندار آذربایجان غربی و اعضای مجمع نمایندگان استان برگزار شد، گفت: در حال حاضر ۲۸۰ هزار تن سیب درختی در سردخانه‌های استان منتظر رفع موانع صادراتی هستند.

اکبر کرامتی ادامه داد: با توجه به کیفیت سیب‌های تولیدی استان از این مقدار ۱۵۰ هزار تن قابلیت صادراتی دارند و ۱۳۰ هزار تن نیز جهت مصارف داخلی است.

وی ابراز داشت: همچنین نبود و یا ضعیف بودن رایزنی‌های بازرگانی با کشورهای همسایه و عدم اطلاع‌رسانی و آگاهی بخشی به تجار و بازرگانان ایرانی از موافقت‌نامه‌های تجاری ایران و اوراسیا و کشورهای هدف جهت بهره‌مندی تجار، کم شدن رفت و آمد‌های تجاری بین دو طرف به دلیل شیوع ویروس کرونا و همچنین عدم برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی با همسایگان و اطلاع‌رسانی به موقع پروتکل‌های مربوط به کشورهای مقصد به تجار و تولیدکنندگان از اهم این موانع است.

سیب‌هایی که تا عید دوام نمی‌آورند

طبق گفته‌های مسئولین استانی، روزانه ۲۰۰ تن تا ۵۰۰ تن سیب از سردخانجات آذربایجان‌غربی به مبادی صادراتی از جمله پاکستان، افغانستان، هندوستان و تا حدود بسیار کمی عراق روانه می‌شوند که استفاده از بازارهای روسیه و اوراسیا فراهم نبوده اما با وجود این‌میزان صادرات گره‌ای از مشکلات تولید کنندگان سیب استان باز نشد، البته باید به این نکته هم توجه داشت که با توجه به گفته‌های مسئولان استانی و کشاورزان، سیب‌های برداشتی امسال از کیفیت خوبی برخوردار نبوده و قطعا تا عید دوام نمی‌آورند

البته سال گذشته شاهد دورریزشدن حجم قابل توجهی از سیب های کشاورزان آذربایجان‌غربی بودیم که بنابه گفته مسئولان مربوطه،  ۶۰ هزار تن سیب با قیمت بسیار ناچیز و با متضرر شدن باغداران استان به دلیل پایین آمدن کیفیت سیب‌ها به کارخانه‌ها برای کنسانتره رفته و ۴۰ هزار تن نیز فاسد و دور ریخته شد.

البته وجود کامیون‌های یخچالدار برای صادرات سیب استان بسیار حائز اهمیت است چراکه مسیرهای صادراتی و مبلغ درخواستی کامیون‌داران جهت حمل و نقل سیب بالا بوده و در صورت نبود کامیون‌های یخچالدار سیب با معطل شدن در گمرکات ریمدان، میرجاوه، میرلک پرویزخان و دوغارون با مساله فسادشدن مواجه می‌شود، حال آنکه مساله‌ای با چنین اهمیت بالایی سال‌هاست از توجه مسئولان استانی و کشوری به دور مانده است.

مغایرت سخنان وزیر با وضعیت بازار!

وزیر جهادکشاورزی در سفری که ۲۵ بهمن به ارومیه داشت، در گفت و گو با خبرنگاران اظهار کرد: دغدغه صادرات سیب درختی آذربایجان‌غربی رفع شده و با صحبت‌هایی که با کشورهای هدف انجام شده، مسیر صادرات هموار شده که این روند همچنان استمرار دارد.

اما این گفته سید جواد ساداتی نژاد با اظهارات تاجر فعال در بخش صادرات سیب آذربایجان‌غربی مطابقتی ندارد.

قطار دلالان در ریل‌های زیان!

«ع.ک» یکی از تاجران بخش سیب آذربایجان‌غربی است که هرساله کشورهای عراق، افغانستان و پاکستان مقصد سیب‌های خریداری شده او می‌شود

پای صحبت‌های این صادرکننده در خصوص مشکلات صادرات سیب نشستیم.  او در گفت و گو با خبرنگار تسنیم، می‌گوید: تا دی ماه امسال سیب به راحتی به کشورهای همسایه صادر می‌شد و قیمت خوبی هم داشت اما از ۳ دی ماه سال‌جاری صادرات با مشکل مواجه شده و عملا می‌توان گفت که انجام نمی‌شود.

وی، ادامه می‌دهد: طی ۲ ماه گذشته فقط چند تریلی محدود بار از گمرکات کشور خارج شده که این میزان هم حداقل ۱۰ روز انتظار در مرزها را کشیده‌اند تا بتوانند اجازه صادرات در مرزها را بگیرند، حال آن که این انتظار باتوجه به گرمی هوای سیستان و بلوچستان و نبود سردخانه‌هایی با تجهیزات مناسب برای نگهداری سیب در آن استان، باعث خراب شدن سیب در بارها شده و سیب صادراتی بدون کیفیت به دست بازار مقصد می‌رسد.